Blokkades

We zien het steeds vaker. Hoe hoger de druk, hoe groter de belangen of hoe principiëler de idealen, hoe sneller en steviger de stellingen betrokken worden en blijven. Onwrikbaar. Zelfs discussieplatforms die beogen een open dialoog tot stand te brengen, zijn ermee besmet.

Het gelijk wordt verkondigd. Meningen worden geponeerd als zijnde de enige waarheid.
De blokkade wordt opgeworpen. Afwijkende of niet gewenste informatie wordt bij voorbaat van de hand gewezen. Het liefst – en meestal – zonder een onderbouwing die gebaseerd is op feiten. Het wantrouwen is zo groot dat emoties en meningen hoogtij vieren. En wee diegene die het waagt er anders over te denken. Die krijgt meteen de kwalificatie: onbetrouwbaar of leugenaar of op zijn minst die van niet neutrale belanghebbende.

Een school die graag voedselonderwijs wilde bieden en onderzoekers uitnodigde om over voedsel te vertellen, liep vast op het keiharde ‘njet’ van overtuigd vegetarische ouders. Zij wilden wel voedselonderwijs, maar uitsluitend gebaseerd op de eigen ideologie. De school schrapte voedselonderwijs van haar lijstje.
Een journaliste’ kreeg een kritische vraag naar aanleiding van een door haar geponeerde stelling. Ze reageert verongelijkt en beschuldigt de lezer van onacceptabel gedrag. De dialoog wordt niet aangegaan en informatie niet uitgewisseld. In de ogen van de journaliste deugden vragensteller en informatie bij voorbaat niet. Discussie gesloten.

Het gaat in veel discussies – en zeker die over voedsel – al lang niet meer om gelijk hebben, maar uitsluitend nog om gelijk krijgen. In gesprekken worden bij voorbaat blokkades opgeworpen. E-nummers zijn bij voorbaat foute boel. De industrie deugt – zoals we allemaal wel weten toch? –  niet of het zijn criminele partijen (zoals recent letterlijk op een discussieplatform viel te lezen). Megastallen brengen dierenleed, maken mensen ongezond en zorgen voor gevaarlijk voedsel. En wee degene die wijst op feiten, een andere kant van de medaille of onderzoeksresultaten of die vraagtekens plaatst bij een ingenomen standpunt. De hakken gaan in het zand. Informatie wordt niet meer in alle rust en openheid uitgewisseld. Het gaat alleen nog om gelijk krijgen.

Mensen mogen en moeten van opvattingen verschillen. Het is niet alleen een recht. Het uitwisselen van informatie leidt vaak tot mooie oplossingen voor knelpunten, tot onverwachte nieuwe ideeën of tot een verrassende samenwerking. Om zover te komen kunnen een paar simpele afspraken voldoende zijn.

Begin met je gesprekspartner te vertrouwen totdat keihard is gebleken dat sprake is van onbetrouwbaarheid. Leg alle feiten eens open naast elkaar op tafel. Kijk eens met vraagtekens naar de eigen ‘waarheid’. Spreek af dat je samen primair zoekt naar een gezamenlijke oplossing of naar nieuwe ideeën. En – het allerbelangrijkste – het woord ‘njet’ of blokkades zijn absoluut verboden. Sluit hen die blokkeren of niet willen bewegen uit van het gesprek. Dat voorkomt dat we met elkaar de uitzichtloze weg naar niemandsland blijven bewandelen tot aan het onvermijdelijke roadblock.