Het grote gelijk

In een wereld waarin iedereen elk standpunt kan en mag innemen en deze kan en mag publiceren knettert het regelmatig tussen de verschillende opvattingen. Daarbij valt op dat experts minder deskundig gevonden lijken te worden, terwijl anderzijds niet deskundigen zich het imago van de alles of beter wetende  aanmeten.

Een voorbeeld uit het vrij recente verleden is de storm die ontaardde rond de vaccinatiecampagne voor jonge meiden, tegen HPV, het virus dat baarmoederhalskanker veroorzaakt. De deskundige RIVM biedt vaccinatie aan jonge meiden aan. Artsen ondersteunen de campagne. Er ontstaat een emotionele tegenbeweging van willekeurige burgers. Stellingen worden betrokken en standpunten ingenomen. Partijen graven zich in. Rond de campagne ontstaan twijfels en onzekerheid. Deskundigen worden niet zonder meer nog geloofd. Een belangenvereniging Kritisch Prikken mobiliseert haar aanhang. Met als gevolg dat een groot aantal meiden zich niet laat vaccineren. Er wordt blijkbaar meer waarde gehecht aan wat er (mogelijk) niet bekend is dan aan wat de deskundigen wél weten. Een situatie die zich inmiddels steeds vaker voordoet. Met als cruciale vraag: wie heeft er nou gelijk?

De (onbekende) knappe koppen uit grote organisaties waarvan we niet precies weten wat ze doen, waar ze voor staan of waarvan we niet precies begrijpen wat ze zeggen? Of die mevrouw – ze zou je buurvrouw kunnen zijn – die vanuit haar gevoel spreekt en haar twijfels en mening deelt?
Op dit moment worden de stellingen betrokken rond glyfosaat, een gewasbeschermingsmiddel. De discussie over het middel loopt al een aantal jaren en is complex omdat de keuze tussen verbod of toestaan op tal van plaatsen (soms ingrijpende) gevolgen heeft.
De EU-autoriteiten van de EFSA staan op het standpunt dat het middel veilig is. Gebaseerd op ingewikkelde onderzoeken. Een aantal maatschappelijke organisaties is echter tegen het gebruik. Met hulp van emoties en het oproepen van twijfels over de juistheid van de onderzoeken worden achterbannen van ngo’s en consumentenorganisaties gemobiliseerd. Als klap op de vuurpijl storten politici zich ook in de strijd. In België zetten twee (milieu)politici zich in de schijnwerper door een verbod van het middel uit te vaardigen. Ze wachten niet op de Europese besluitvorming die zich wil baseren op wetenschappelijk advies en grondige analyses. Het lijkt er inmiddels op dat andere agenda’s al de boventoon voeren en dat het niet meer gaat om beste oplossing maar om het krijgen van het grote gelijk of zelfs individueel gewin.

Verschillende meningen en standpunten zijn doorgaans een uitstekend middel om te komen tot de meest ideale oplossing. Bij discussies over het gelijk gaat het echter al snel niet meer om de feiten of over het specifieke onderwerp. Voor een goede besluitvorming is dat schadelijk. Alle betrokken partijen dragen daarvoor verantwoordelijkheid. Zeker bij discussies en besluitvorming over complexe zaken. Dan is een open en eerlijke discussie cruciaal. Vooringenomen standpunten, beschuldigingen, loopgraven of ondoordringbare vestingmuren horen daar niet bij. Het gaat niet om het grote gelijk. Het gaat er om dat partijen met elkaar kiezen voor de beste oplossing. Die verantwoordelijkheid hebben alle partijen die zich mengen in de discussie: wetenschappers, bedrijven, overheden, activisten, burgers en zeker politici.