Pantani

Eind jaren 90 behaalde de Italiaanse wielrenner Pantani grote successen. Totdat bleek dat het succes niet op eigen kracht was gebaseerd, maar met behulp van doping. Het nieuws leidde tot een serie negatieve berichten. Met depressiviteit en verslavingen tot gevolg. Mensen en media kunnen meedogenloos zijn. Pantani verdween, volledig kapot, van de kaart. Later bekende vrijwel het hele peloton zich schuldig te hebben gemaakt aan het gebruik van vergelijkbare hulpmiddelen. Met grote reputatieschade voor een prachtige sport.

Iets vergelijkbaars lijkt Volkswagen te overkomen. Een sterk merk komt in de problemen. Het merk positioneert zich bovenal als betrouwbaar en degelijk. Daar bovenop is – aangewakkerd door handelspolitiek en eisen uit (een deel van) de samenleving –  een andere eigenschap gestapeld: lage emissiewaardes met het oog op het milieu. De fabrikant behaalt grote successen. Totdat blijkt dat de geclaimde waardes niet kloppen, maar tot stand zijn gekomen met behulp van een gemanipuleerd software programma. Het nieuws slaat in als een bom en leidt tot een lange serie negatieve berichten. Met enorme negatieve gevolgen voor heel veel mensen. Media en mensen kunnen meedogenloos zijn. In het openbaar worden zonder scrupules en zonder bewijslast ook andere prestaties en claims van deze fabrikant in twijfel getrokken. Andere autofabrikanten houden zich voorlopig muisstil. Het is denkbaar dat ook zij zich schuldig hebben gemaakt aan een vergelijkbare meetmethode. Ze zoeken waarschijnlijk naar een “goed” moment om het openbaar te maken. Met opnieuw grote reputatieschade voor een merk, een product en/of een branche.

Het Pantani-effect kan zich overal voordoen. Een situatie lijkt mooi. De omgeving is enthousiast. Aan het aanpassen van normen en waarden kan een branche snel gewend raken, waardoor er niet meer over wordt nagedacht. Aan de werkwijze wordt al helemaal niet meer getwijfeld wanneer duidelijk is of verondersteld wordt, dat collega’s of concurrenten zich van dezelfde werkwijze bedienen. Blind voor het eigen en collectieve gedrag.

Veel bedrijven, organisaties, branches, merkleveranciers of individuen staan voor dilemma’s die niet eenvoudig zijn op te lossen. Handelspolitiek, druk uit de samenleving of uit de omgeving leidt tot de neiging om uit te wijken naar een kunstmatige oplossing. Het is uiteindelijk een heilloze weg. Succes dat is gebaseerd op kunstmatige kracht leidt onherroepelijk op enig moment tot een diepe val.
Dilemma’s uitleggen, een dialoog aangaan en/of andere resultaten accepteren, leidt uiteindelijk tot een betere reputatie en zeker tot een grotere kans om te (over)leven.