Vanzelfsprekend voedsel

10 januari 2017
Eind 2016 verschenen drie rapporten over de agrarische sector. De Eurobarometer, de agrifood monitor en een rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving.

Met de Eurobarometer wilde de Europese Commissie peilen wat Europese inwoners als grootste uitdagingen zien. Dat de vluchtelingenproblematiek en het terrorisme hoog scoorden is niet verrassend. Ook werkloosheid en de economische situaties houden de Europese gemoederen bezig. Weinig nieuws onder de zon. Opvallend is dat het landbouwbeleid onderaan het lijstje bungelde, op grote afstand van alle andere onderwerpen. In de media zagen we er weinig over. Europeanen maken zich blijkbaar totaal geen zorgen om hun voedsel.

Een tweede rapport – de agrifood monitor 2016 – deed verslag van de mening van Nederlanders over de agri & food sector. Die mening blijkt in de afgelopen jaren vrij stabiel te zijn en ook redelijk positief. Nederlanders vinden smaak, betaalbaarheid, gezondheid en voedselveiligheid het belangrijkste bij het kopen van voedsel. In dit rapport geen woord over de mening van Nederlanders over het belang van voldoende voedsel en geen grote verhalen in de media.

In het rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving werd – samengevat – geconstateerd dat er in Nederland alleen nog ruimte is voor kleinschalige, bijzondere voedselproductie. De landbouw die betaalbare, standaardproducten in grote volumes maakt, moet elders in de wereld zijn plek krijgen. Ook naar aanleiding hiervan geen opgewonden reacties.

Is het verrassend dat Europese (of Nederlandse) inwoners de landbouw respectievelijk  voldoende voedsel niet erg belangrijk vinden? Is het opmerkelijk dat redacties van kranten en nieuwsrubrieken van radio en televisie niet opgewonden verslag deden? Waarschijnlijk niet.
Alles wat je hartje begeert ligt immers in de talrijke winkels of bestel je eenvoudig via het internet.
Voldoende betaalbaar veilig voedsel lijkt vanzelfsprekend. Een kleine minderheid maakt zich wellicht druk om een e-nummer, het milieu of het welzijn van een dier. De relatie met de boer of tuinder wordt echter nauwelijks meer gemaakt. Voor het merendeel van de bevolking is de beschikbaarheid van voedsel niet top of mind. Voedsel is er. Vanzelfsprekend.

Omdat niemand wakker lijkt te liggen van voedselproductie kunnen beleidsmakers de voedselproductie gemakkelijk volgens hun eigen denkbeelden inrichten. Kleine individuele producenten kunnen geen vuist maken en grote foodbedrijven krijgen een andere behandeling. Welke maatregel er ook wordt genomen, het valt slechts weinigen op en/of niemand vindt het echt belangrijk. Bij TTIP en Ceta maken we ons nog druk om productiestandaarden, maar zodra het gaat om voldoende Europese productie voor de eigen bevolking is het een low interest onderwerp geworden. Voedsel is vanzelfsprekend. Hoewel voedsel een levensmiddel is, noemen we het niet meer bewust zo. Voedsel om van te leven is vanzelfsprekend. Niemand lijkt er over na te denken hoe, waar en door wie voedsel wordt gemaakt en of er (in de toekomst) voldoende van aanwezig is.

Wie echter naar de historie kijkt, ziet dat voedseltekorten en honger vrijwel altijd de basis vormden voor het ontstaan van (grote) oorlogen. Het is een belangrijke oorzaak van de enorme migratie die op dit moment wereldwijd plaatsvindt. Maslov had en heeft nog altijd gelijk. Mensen gaan eerst op zoek naar het belangrijkste: voldoende voedsel.

Een van de taken van de overheid is om te zorgen voor veiligheid. In tijden van (inter)nationale rust, welvaart en overvloed lijkt dat gemakkelijk te organiseren. Anders wordt het, wanneer de wereld onder druk komt te staan. Het bouwen aan dijken wordt dan al snel te duur, het leger om de vijand buiten de deur te houden is dan al snel te klein en de beschikbaarheid van voldoende, veilig, gezond en betaalbaar voedsel zou ineens ook wel eens belangrijker kunnen worden.
Het is de vraag wanneer de eerste artikelen gaan opduiken in de media en er aandacht is voor een volgende serie rapporten over de (toekomstige) beschikbaarheid van levensmiddelen. Voldoende voedsel is namelijk niet vanzelfsprekend.